Smok z Lisowic polował na słonie

Wykopaliska w cegielni w Lisowicach znów stały się sławne. Niedawno w prestiżowym piśmie \"Science\" ukazała się publikacja o lisowicii bojani. To wielki ssakokształtny gad, na którego polował Smok z Lisowic.

? Smok przyczajony na skraju araukariowego lasu z uwagą obserwuje wyłaniające się z porannej mgły liczne stado olbrzymich, nieco niespokojnych dicynodontów. Są naprawdę olbrzymie ? tak o lisowicii bojani opowiada Marek Błyszcz, komisarz wystawy w Muzeum Paleontologicznym w Lisowicach. To właśnie tam można oglądać ekspozycję poświęconą efektom wykopalisk w wyrobisku cegielni Lipie Śląskie w Lisowicach w powiecie lublinieckim. Prowadzono je w latach 2006-2017.

Wykopaliska odbywały się pod kierunkiem prof. Tomasza Suleja z Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie i dr. Grzegorza Niedźwiedzkiego, biologa z Uniwersytetu w Uppsali. To właśnie oni są autorami artykułu w "Science" pod tytułem "Późnotriasowy synapsoid z wyprostowanymi kończynami o rozmiarach słonia". Nowy prehistoryczny celebryta reprezentuje gatunek największych na świecie roślinożernych gadów ssakokształtnych.

? Zwierzęta te żyły na bagnistych terenach obecnej gminy Pawonków. Pozbawione były zębów i żywiły się miękką roślinnością porastającą bagna. W trakcie wykopalisk pozyskano blisko sto skamieniałych kości należących do kilku osobników tego gatunku. Są tak doskonale zachowane, że bez trudu można na nich odnaleźć na przykład liczne ślady ugryzień drapieżników, które polowały na te zwierzęta. Z całą pewnością był wśród nich Smok z Lisowic ? opisuje Marek Błyszcz.

Lisowicia bojani żyła w późnym triasie. Była największym i najmłodszym gadem ssakokształtnym, który bytował na Ziemi. Jak mówi prof. Sulej, bliżej jej do ludzi niż do dinozaurów. Szacuje się, że miała długość ponad 4,5 m, wysokość 2,6 metra i ważyła 9 ton. Była zwierzęciem czworonożnym. Jej nazwa pochodzi od miejscowości Lisowice oraz nazwiska Ludwika Henryka Bojanusa, anatoma działającego na Uniwersytecie Wileńskim, który jako pierwszy opisał naukowo tura. Skamieniałe szczątki lisowicii można oglądać w Muzeum Ewolucji PAN w Warszawie.

? Przedmiotem badań naukowców stało się również środowisko naturalne sprzed 205 milionów lat, a więc to, w jakim żyły dicynodonty z Lisowic. Zapewne niebawem będzie nam dane poznać kolejne nieznane dotąd gatunki zwierząt i roślin. Stara cegielnia nadal zazdrośnie strzeże wielu swoich tajemnic, na odkrycie których przyjdzie nam jeszcze trochę poczekać ? mówi komisarz wystawy w muzeum w Lisowicach.

Zachęca do zobaczenia lisowickiej ekspozycji, prezentującej efekty wykopalisk, w tym część poświęconą dicynodontom. Do 30 kwietnia muzeum można zwiedzać wyłącznie po wcześniejszym telefonicznym uzgodnienie terminu (tel. 889-773-089). Od 1 maja będą już stałe godziny otwarcia. Tego dnia tradycyjnie już organizowany jest też Bieg Tropami Śląskich Dinozaurów.

Smok z Lisowic (nazwa potoczna) - pierwszy Polski dinozaur drapieżny. Długość ok. 5 m, waga do 1 tony.
Lisowicia bojani (dicynodont) - największy na świecie i prawdopodobnie jeden z ostatnich wielkich gadów ssakokształtnych. Wymarł pod koniec triasu, około 205 milionów lat temu.

Grafiki udostępnił Marek Błyszcz z Muzeum Paleontologicznego w Lisowicach

Agnieszka Reczkin