Komu przeszkadza generał Ziętek?

Instytut Pamięci Narodowej uznał, że gen. Jerzy Ziętek jest zmitologizowanym symbolem autorytarnego i niesuwerennego ustroju. Czy przestanie być patronem ulic i GCR \"Repty\"? Czy nagle mieszkańcy przestaną go szanować?

"Jeśli mieszkańcy Radzionkowa są dumni z Ziętka, to znaczy że mają prawo być dumni z siebie" - czytamy na stronie internetowej radzionkowskiego magistratu. To słowa prof. Jana Walczaka. Jerzy Ziętek był przed wojną naczelnikiem Radzionkowa i wiele tu po sobie zostawił. Między innymi dzięki niemu powstał park na Księżej Górze.

? Mieszkańcy bardzo dobrze go wspominają. Zrobił wiele dla Radzionkowa. A kiedy był wojewodą, nie zapominał o radzińczanach. Zawsze mogli liczyć na jego przychylność, ich sprawy załatwiał w pierwszej kolejności ? mówi burmistrz Radzionkowa Gabriel Tobor.

Burmistrz Tarnowskich Gór Arkadiusz Czech spotkał Jerzego Ziętka osobiście. ? Miałem 14-15 lat, pojechałam do Ustronia z orkiestrą górniczą z Radzionkowa. Zapamiętałem go jako dziadka z kryką. Serdecznie, prosto rozmawiał z górnikami. Ludzie go szanowali ? wspomina.

Nasi rozmówcy są za tym, by rozliczać zbrodniarzy, aparatczyków, tych którzy łamali prawa człowieka. Czy to IPN zarzuca gen. Jerzemu Ziętkowi? Zapytaliśmy pracowników katowickiego oddziału instytutu, dlaczego znalazł się na czarnej liście tych, którzy nie mogą być patronami ulic i obiektów publicznych? W odpowiedzi czytamy m.in.: "Ustawa określa, iż za propagujące komunizm uważa się także nazwy odwołujące się do osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących represyjny, autorytarny i niesuwerenny system władzy w Polsce w latach 1944?1989". Później następuje wyliczanka ważnych funkcji, które Jerzy Ziętek pełnił w czasach komunistycznych. Padają też na przykład stwierdzenia, że był bliskim współpracownikiem Aleksandra Zawadzkiego, aktywnie uczestniczył w procesie implementowania ustroju, był odpowiedzialny za tzw. utrwalanie władzy ludowej na obszarze Górnego Śląska, miał świadomość działalności Urzędu Bezpieczeństwa oraz funkcjonowania stalinowskiej machiny skierowanej przeciwko realnym lub domniemanym wrogom nowego ustroju.

? Biorąc pod uwagę pełnienie przez Jerzego Ziętka najwyższych funkcji we władzach wojewódzkich, decydujący wpływ na sprawowanie władzy w regionie, a także jego aktywność na płaszczyźnie partyjnej, nie sposób nie uznać, iż był on symbolem sprawowania władzy w regionie w okresie tzw. Polski Ludowej, a zatem symbolem autorytarnego i niesuwerennego ustroju ? podsumowuje Edyta Staniec z katowickiego IPN.

? Dlaczego ktoś, kto nie jest związany z naszą historią ma decydować kogo cenimy i szanujemy? Nie można dekretem zmieniać tego, jak ktoś został zapamiętany w lokalnej społeczności. Jako samorządowiec burzę się, kiedy narzuca się nam takie rzeczy. Czy to jest jeszcze społeczeństwo obywatelskie? - mówi burmistrz Tobor.

? Trzeba oceniać człowieka po czynach, nie po poglądach. Jerzy Ziętek trochę dla tego Śląska zrobił, trochę uratował w czasach, gdy nasz region był wykorzystywany. Z dzisiejszej perspektywy młodym łatwo oceniać tamte czasy, a to wcale proste nie jest ? zauważa burmistrz Czech.

? Ocena postaci Jerzego Ziętka należy do historyków. Tylko trudno zmienić fakt, że lokalnie jest on symbolem dobrych rzeczy. Osobiście kojarzy mi się pozytywnie, jak większości mieszkańców województwa ? stwierdza zastępca prezydenta Piekar Śląskich Krzysztof Turzański. W tym mieście gen. J. Ziętek jest patronem jednej z większych ulic. Mieszka przy niej 1249 osób, działa 25 firm. Nowa nazwa oznacza m.in. wymianę tablic, zmiany planów sieci szkolnych, nazw jednostek, np. ZGM.

Z kłopotami muszą się też liczyć mieszkańcy. Co prawda, jak zapewnia IPN, zmiana nazwy ulicy dokonana na podstawie ustawy nie ma wpływu na ważność dokumentów. Teoretycznie nie trzeba więc wymieniać dowodu osobistego, czy prawa jazdy. Tylko, czy nie przyniesie to w przyszłości kłopotów? Ma też nie być problemów z dostarczaniem korespondencji pod dotychczasowy adres. Ale czy za jakiś czas nowy listonosz będzie pamiętał starą nazwę ulicy? Wolne od opłat są zmiany w księgach wieczystych, różnych rejestrach, ewidencjach i dokumentach urzędowych. Tylko, że wymagają od mieszkańców czasu i zachodu.

Decyzję w sprawie zmiany nazwy ulicy podejmuje rada miasta. Ma na to czas do września. Jeżeli nazwy nie zmieni ? może to zrobić wojewoda. Nada nową, "zgodną z duchem ustawy".

Na razie Piekary Śląskie nazwy ul. gen. J. Ziętka nie zmieniają, nie chcą wychodzić przed szereg. W Bytomiu jest Osiedle Ziętka. Tu na razie też nie są podejmowane żadne działania. Przy katowickim Spodku znajduje się rondo im. gen. J. Ziętka.

GCR "Repty" podlega urzędowi marszałkowskiemu. Jego przedstawiciele od nas dowiedzieli się o opinii IPN w sprawie Jerzego Ziętka.

Agnieszka Reczkin