Szczepienia w ogrodzie

Szczepienie to popularny sposób wegetatywnego rozmnażania roślin, a więc mówiąc najprościej, bez użycia nasion. W Regionalnej Stacji Edukacji Ekologicznej w Radzionkowie tej wiosny odbywają się praktyczne zajęcia.

? Rozmnażanie starych drzew owocowych, a więc reprezentujących dawne odmiany, to najlepszy sposób ich ratowania. Wiekowe drzewa można przeszczepić i posadzić w nowym miejscu. Nie da się ich rozmnożyć z nasion, a rozmnażanie za pomocą hodowli in vitro ma raczej znaczenie eksperymentalne ? przyznaje Wojciech Pikuła, który jest kuratorem w Pracowni Kolekcji Naukowych i Zachowawczych w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Mikołowie.

? Obecnie pula różnorodności, z której można czerpać, zanika. Produkuje się np. cztery odmiany jabłek na gigantyczną skalę. Tymczasem stare odmiany są różnorodne i odporne. Bardzo dobrze radzą sobie z pasożytami i chorobami, nawet jeśli ich owoce są mniejsze i o nieregularnym kształcie. Są dla nas cenne, bo kiedy pojawi się nowy problem: choroba lub grzyb można szukać odmiany odpornej. Im więcej różnorodności, tym lepiej ? dodaje dyrektor Regionalnej Stacji Edukacji Ekologicznej w Radzionkowie Agata Smieja.

Jak tłumaczy Wojciech Pikuła szczepienie pozwala rozmnożyć rośliny uprawne, sadownicze i ozdobne, regulować wzrost drzew, ich odporność na działanie szkodników i chorób, lepiej przystosowywać do gleby, zwiększyć obfitość kwitnienia szczepu lub przyśpieszyć owocowanie. ? W przypadku drzew owocowych polega na połączeniu dwóch części rośliny pochodzących z dwóch osobników i otrzymania nowego drzewka nazywanego szczepem. Teoretycznie można szczepić każde drzewo. Trzeba jednak pamiętać, aby zachować zasadę co do rodzaju, a więc jabłoń na jabłoni, grusze na gruszy, czereśnię na czereśni. Istnieją co prawda wyjątki, ale nie mają większego znaczenia w szczepieniu amatorskim ? mówi. Najlepiej udają się szczepienia jabłoni i grusz. Przyjmuje się odpowiednio 7 na 10 i 5 na 10 szczepień. ? Szczepienia drzew pestkowych mają gorsze wyniki np. u śliw udają się 2 na 10 , a u czereśni 1 na 20! ? dodaje.

Jak szczepić skutecznie?

Zraz i podkładka to dwa kluczowe pojęcia w szczepieniu drzew. Po ich zrośnięciu powstaje jeden organizm czyli szczep. Zraz to jednoroczny pęd, który wyrósł przed zimą. To z niego wyrośnie część pnia i korona. Podkładka to roślina, na której szczepimy, to ona daje korzenie i cześć pnia roślinie szczepionej. Bardzo ważnej jest staranne połączenie zrazu i podkładki, które jest decydujące dla powodzenia zabiegu. Połączone miazgi tworzą tkanki przewodzące. Powinny więc ściśle i starannie do siebie przylegać. Istotna jest pora szczepienia. ? Optymalny termin szczepienia to od połowy lutego do połowy kwietnia. Można szczepić właściwie do połowy maja, ważne jest aby zrazy były "uśpione" czyli muszą być zebrane w końcu listopada i przechowane do momentu szczepienia, albo przed ruszeniem wegetacji. W przypadku szczepienia letnio-jesiennego pędy zbiera się bezpośrednio przed zabiegiem ? podkreśla.

Sposoby szczepienia

Szczepić można przy użyciu oddzielonego pędu lub wszczepiając pod korę podkładki oczka (okulizacja). W pierwszym przypadku jedną z popularniejszych metod jest szczepienie przez stosowanie ? kiedy podkładka i zraz są podobnej grubości, ich średnica nie powinna przekraczać ok. 5 cm. Zbieg przeprowadza się wczesną wiosną od lutego do końca marca.

Okulizacja to to metoda najprostsza, zwłaszcza w przypadku drzew ozdobnych, owocowych, krzewów. Polega na wszczepieniu pod korę podkładki oczka ? pączka liściowego lub pędu szlachetnej odmiany. Przeprowadza się latem, od lipca do końca września.

Przy szczepieniu warto pamiętać, że oprócz narzędzi ogrodniczych potrzebna jest np. specjalistyczna taśma szkółkarska, wosk parafinowy w formie granulatu, który zawiera stymulator wzrostu i preparaty grzybobójcze oraz gumki lub paski do wiązania. I nie zapominać o pielęgnacji po zabiegu i systematycznej kontroli.

Alicja Jurasz