Zdrowa kąpiel w przeręblu

W jesienno-zimowe niedziele o godz. 12 nad zalewem w Nakle-Chechle spotykają się Morsy z Chechła rodem, zażywając hartujących kąpieli. W tym roku z utęsknieniem wyglądają srogiej zimy, by móc zanurzyć się w przeręblu. Zimowe kąpiele przynoszą organizmowi wiele pozytywnych skutków. Jednak nie na każdego wpływają zbawiennie. Zetknięcie ciała z niską temperaturą wody to dla organizmu duży stres, który w niektórych przypadkach może skończyć się zawałem serca, a nawet śmiercią.

Przy zanurzaniu się w chłodnej wodzie obkurczają się naczynia krwionośne skóry. Wtedy krew odpływa ze skóry w głąb ciała, rozszerzając naczynia krwionośne w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej, tak aby utrzymać temperaturę tkanek na właściwym poziomie. Jedynie naczynia krwionośne mózgu, nerek i śledziony zachowują się jak skórne. — W wyniku tego procesu narządy jamy brzusznej i klatki piersiowej są lepiej ukrwione i odżywione. Przy zetknięciu z zimną wodą zwiększa się wydzielanie gruczołów układu pokarmowego, wzrasta apetyt, poprawia się perystaltyka jelit, co ułatwia trawienie, wzrasta wydzielanie moczu —mówi Ewa Kliner, kierownik zakładu rehabilitacji leczniczej w Wielospecjalistycznym Szpitalu Powiatowym im. B. Hagera w Tarnowskich Górach.

Po wyjściu z zimnej wody następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, która staje się bardziej elastyczna i napięta. — Zimna woda działa przeciwzapalnie i odżywia skórę lepiej niż ciepła. Dlatego chłodne kąpiele zaleca się osobom borykającym się z chorobami dermatologicznymi, np. atopowym zapaleniem skóry — dodaje Ewa Kliner. Ponadto, niska temperatura zwiększa elastyczność stawów i mięśni. Daje pozytywne efekty w leczeniu urazów, skręceń i zwichnięć. W przypadku częstych i regularnych kontaktów z zimną wodą wzmacnia się odporność organizmu, który, broniąc się przed chłodem, produkuje więcej czerwonych i białych krwinek. Zimne kąpiele poprawiają też humor. W starożytności stosowane były jako antydepresant, bo w ich trakcie wytwarzają się endorfiny, tzw. hormony szczęścia, które działają także przeciwbólowo.

Mimo tylu pozytywnych skutków terapii zimną wodą, Ewa Kliner zaleca, by "morsować" ostrożnie, raczej przy słonecznej i bezwietrznej pogodzie oraz przy temperaturze nie niższej niż 8 st. C. — Morsy zwykle wchodzą do wody w grupach. Robi się to dla bezpieczeństwa, by w razie nieprzewidzianej reakcji organizmu kolegi szybko zareagować. "Morsując" powinno się zakładać czapki, rękawiczki, a nawet szaliki, bo te miejsca są najbardziej wrażliwe na temperaturę. Zalecam też zanurzać się tylko do pępka, by nie doprowadzić do hipotermii, czyli wychłodzenia organizmu — mówi kierownik zakładu.

Dr n. med. Beata Poprawa, specjalista kardiolog w Wielospecjalistycznym Szpitalu Powiatowym im. B. Hagera w Tarnowskich Górach potwierdza, że krótki kontakt z zimną wodą stymuluje układ krążenia do pracy. Można to porównać do półgodzinnego biegu, podczas którego wzrasta tętno i ciśnienie. — "Morsowanie" to aktywność fizyczna zalecana osobom w miarę zdrowym. Pacjenci z problemami kardiologicznymi powinni unikać kontaktu z zimną wodą. Ta bowiem wychładza ciało 25 razy szybciej niż zimne powietrze. Dla organizmu to ogromny stres, bo jest zaprogramowany na obronę przed niskimi temperaturami. Musi robić wszystko, by zachować właściwą termoregulację narządów wewnętrznych. Dlatego, po wejściu do zimnej wody początkowo dochodzi do obkurczenia mikrokrążenia skórnego oraz nagłego przeciążenia krążenia całego niemal organizmu. Wzrasta gwałtownie ciśnienie i tętno. W drugiej fazie organizm próbuje dostosować się do zaburzeń termalnych i, między innymi, zwalnia tętno. Taki nienaturalny stan może negatywnie wpływać na układ krążenia u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi — mówi doktor.

Z tych względów "morsować" mogą jedynie osoby zdrowe i odpowiednio do tego przygotowane. — Osoby obciążone chorobami sercowo-naczyniowymi, które nagle i bez przygotowania dostaną się do zimnej wody, mogą narazić się na poważne powikłania kardiologiczne, a nawet doprowadzić do własnej śmierci. W czasie, gdy organizm usiłuje wyrównać temperaturę ciała dochodzi do nagłego wzrostu ciśnienia, może dojść do skurczu tętnic wieńcowych, wytwarzają się m.in. hormony stresu: kortyzol i adrenalina, które są hormonami arytmogennymi. Efektem takiej arytmii może być nagłe zatrzymanie krążenia, wskutek migotania komór — przestrzega lekarz.

Bezwzględne przeciwwskazania do "morsowania" to: wysokie nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, stan po zawale serca, skurczowa niewydolność serca, zaawansowane wady serca np. stenoza aortalna, zaburzenia rytmu, przebyte udary niedokrwienne mózgu, nasilona miażdżyca kończyn dolnych. Ponadto, kąpielom w zimnej wodzie nie powinny się oddawać osoby osłabione oraz chorujące na nadczynność tarczycy, gdyż zimna kąpiel pobudza jej pracę.

Zanim zechcemy przyłączyć się do morsów, warto:
1. - przebadać się u kardiologa, by wykluczyć choroby krążenia,
2. - kąpiele z morsami poprzedzić hartowaniem ciała, np. uprawiając zimą marsze w cienkim ubraniu,
3. - przed kontaktem z wodą rozgrzać mięśnie. W przeciwnym razie po wejściu do wody może dojść do ich gwałtownych skurczów,
4. - zanurzać się stopniowo, tzn. jednego dnia do kolan, drugiego dnia do ud, trzeciego ? do pępka. Pierwszy kontakt z wodą powinien trwać ok. pół minuty,
5. - po wyjściu z wody należy się rozgrzać i szybko ubrać.

Hanna Kampa