123 tys. zł dla parku w Reptach

Górnośląskie Centrum Rehabilitacji im. gen. Jerzego Ziętka w Tarnowskich Górach otrzymało dotację na ochronę parku zabytkowego w Reptach. WFOŚiGW przeznaczył na ten cel ponad 123 tys. zł.

? W ciągu 20 lat fundusz przeznaczył około 100 mln zł na zachowanie cennego, zabytkowego drzewostanu, który jest unikalny w skali województwa śląskiego ? powiedział Andrzej Pilot, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. W ubiegłym roku w Górnośląskim Centrum Rehabilitacji w Reptach Śląskich zorganizowano konferencję na temat ochrony zabytkowych starodrzewów.? Od 1995 roku z WFOŚiGW w Katowicach zawarliśmy 22 umowy dotyczące ochrony drzewostanu i edukacji ekologicznej. Wykonano m.in. 1621 zabiegów na drzewach, założono wieloletnią łąkę kwietną, powstała ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna, wydaliśmy foldery w nakładzie 3 tys. egzemplarzy. Bez wsparcia funduszu większość tych projektów nie zostałaby zrealizowana — powiedział wówczas Piotr Węgrzyn z GCR.

Dlaczego park Repecki zasługuje na szczególną ochronę? Powstał w XIX wieku, w najstarszej część dzisiejszych Tarnowskich Gór. Po raz pierwszy wspomniano Repty w papieskiej bulli w 1201 r. Okoliczne ziemie należały wówczas do zakonu premonstratensów.

W 1824 r. kupił majątek repecki pan na zamku w Świerklańcu, hrabia Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck. Na zachód od osady, na skraju lasu wybudował zameczek myśliwski. Otoczenie zostało uporządkowane, wytyczono ścieżki i drogi, a zwierzyniec otoczono kamiennym murem, którego pozostałości możemy oglądać po dziś dzień. Nowy, neorenesansowy pałac wybudował w głębi parku jeden z następców. Autorem projektu był bawarski architekt Gabriel von Seidl, twórca wielu słynnych budowli w Monachium, m.in. Bawarskiego Muzeum Narodowego.

Pod koniec XIX wieku zwierzyniec przekształcono w angielski park rezydencjonalny, spłaszczono i zaokrąglono wzgórza, wypełniono nierówności w dolinach. "Posadzono około 10 000 drzew (głównie buki i dęby) o wysokości 10 m, metodą "zamarzniętej bryły". Całość zieleni zaprojektowano w ten sposób, aby w miarę oddalania się od wzniesionego w latach 1893-1898 nowego neorenesansowego pałacu ? znajdującego się w centrum parku ? narastało wrażenie płynnego przejścia z naznaczonego ludzką myślą parku ku kwiecistym łąkom i rozległym kompleksom "naturalnego lasu" ? napisał Tadeusz B. Hadaś w "Historii Tarnowskich Gór", w rozdziale "Przyroda dawniej i dziś"

W 1922 r. wzdłuż granic parku została wytyczona granica II Rzeczypospolitej i Niemiec. Pałac i park znalazły się po polskiej stronie granicy. "W czasie wojny w pałacu urządzono lazaret dla rannych żołnierzy Wehrmachtu. W 1945 r. splądrowany pałac został podpalony. W 1961 r., mimo że niektóre ekspertyzy wskazywały na możliwość odbudowy, gdyż mury były zdrowe i mocne, podjęto decyzję o wysadzeniu resztek pałacu w powietrze. W sąsiedniej masztarni ulokowano wówczas już ośrodek rehabilitacji, który gen. Jerzy Ziętek wskazywał jako swój ulubiony. Na wniosek komitetu Budowy Centrum Ośrodków Leczniczych z dnia 14 lutego 1966 r. resztki ruin pałacu rozebrano. W miejscu, gdzie kiedyś stał pałac, jest teraz łąka. Obok znajduje się Górnośląskie Centrum Rehabilitacji im. gen. J. Ziętka." ? pisał wiosną 2012 r. ma łamach "Gwarka" dr Arkadiusz Kuzio-Podrucki.

Po pałacu pozostały wspomnienia i archiwalne fotografie, ale park Repecki to najciekawszy i najbardziej obfitujący w rzadkie gatunki kompleks leśno-parkowy w Tarnowskich Górach. Został wpisany do rejestru zabytków w latach 60., jako "Park w Reptach i dolina rzeki Dramy".

Park jest dobrze znany pacjentom Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji im. gen. Jerzego Ziętka, którzy spacerują po rozległych alejkach. Można tutaj spotkać też turystów odwiedzających Sztolnię Czarnego Pstrąga. Otwartą w 1957 roku podziemną trasę turystyczną poprowadzono fragmentem sztolni Fryderyk. Na terenie parku znajdują się dwie rotundy szybów Ewa i Sylwester, prowadzących do podziemi, tam pokonuje się łodziami 600-metrowy odcinek. Park Repecki jest ulubionym miejscem rekreacji wielu tarnogórzan. Można spotkać tu spacerowiczów, rowerzystów, biegaczy, osoby wędrujące z kijkami, a zimą na nartach biegowych.

Biolodzy znaleźli w parku 9 gatunków podlegających całkowitej ochronie. To: sosna limba i różanecznik żółty, cis pospolity, wawrzynek wilczełyko, bluszcz pospolity, storczyk buławik mieczolistny, listera jajowata, ciemiężyca zielona i skrzyp olbrzymi. Tadeusz B. Hadaś wymienia 6 występujących tutaj gatunków, które są objęte ochroną częściową: kalina koralowa, kruszyna pospolita, porzeczka czarna, kopytnik pospolity, marzanka wonna, paprotka zwyczajna.

Tabliczki pozwalają nam odnaleźć wiele gatunków drzew obcego pochodzenia. Rosną tutaj klony: pensylwański, japoński i srebrzysty, tulipanowiec amerykański, dąb błotny, sosna wejmutka, daglezja zielona, cyprysik groszkowy i choina kanadyjska.

Jarosław Myśliwski