Uprawnienia budowlane to certyfikat, który potwierdza kwalifikacje zawodowe w ramach określonej specjalności budowlanej. Tego rodzaju dokument jest wydawany przez Okręgowe Izby Inżynierów Budownictwa, a także Okręgowe Izby Architektów. Można go uzyskać po zdaniu egzaminu weryfikującego posiadaną wiedzę specjalistyczną oraz kompetencje. Uprawnienia umożliwiają legalną działalność zawodową w konkretnej gałęzi budownictwa, zgodnej z ukończoną specjalnością.
Początek obowiązywania w Polsce uprawnień budowlanych sięga czasów międzywojnia. W 1928 roku stworzono i opublikowano rozporządzenie związane z prawem budowlanym, które narzucało wymóg posiadania przez niektóre osoby związane z budownictwem potwierdzonych formalnie kompetencji. Obecnie kwestię uprawnień reguluje ustawa Prawo budowlane z 1944 r. i rozporządzenie o samodzielnych funkcjach technicznych z 2014 r.
Uprawnienia budowlane są dokumentem, bez którego niemożliwe jest legalne pełnienie samodzielnych funkcji technicznych w branży budowniczej. W zależności od wybranej ścieżki mogą być wydane bez ograniczeń bądź w zakresie ograniczonym. Umożliwiają projektowanie i/lub kierowanie pracami budowlanymi w obrębie wybranych specjalności. Do zdobycia uprawnień konieczne jest posiadanie właściwego wykształcenia, a także praktyki zawodowej. Dopiero spełnienie tych warunków daje możliwość podejścia do egzaminu i uzyskania oficjalnego dokumentu.
Uprawnienia budowlane dzielą się na kilka specjalności, spośród których część dodatkowo dzieli się na kolejne specjalizacje. Obowiązującymi aktualnie specjalnościami są: architektoniczna, konstrukcyjno-budowlana, inżynieryjna oraz instalacyjna. Inżynieryjna obejmuje inżynierię drogową, kolejową, mostową, wyburzeniową oraz hydrotechniczną. Z kolei w zakres instalacyjnej wchodzą instalacje sanitarne, elektryczne i telekomunikacyjne.
Każda decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych wskazuje konkretną specjalność, ewentualną wybraną specjalizację, a także określony zakres prac, których wykonywanie umożliwia dany certyfikat. Weryfikacji posiadanych uprawnień można dokonać przez system elektroniczny udostępniony przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego.
O uzyskanie tego dokumentu mogą się starać wyłącznie ci chętni, którzy posiadają wykształcenie kierunkowe oraz praktykę odbytą pod nadzorem uprawnionej osoby i udokumentowaną w Książce Praktyki Zawodowej. Wystąpienie o wydanie Książki możliwe jest na 3. roku studiów.
Egzamin na uprawnienia budowlane ma miejsce dwa razy do roku – w maju oraz w listopadzie. Obejmuje część pisemną oraz ustną, do której można przystąpić po zaliczeniu testu. Każdy kandydat musi udzielić poprawnych odpowiedzi na pytania zamknięte oraz wyczerpująco odpowiedzieć na pytania otwarte. Aktualne informacje na temat wymagań, procedur kwalifikacyjnych, terminów egzaminów i przewidywanych zagadnień można znaleźć na stronie uprawnienia-budowlane.
