Ścieżką do słynnego cisa Donnersmarcka. Nowa atrakcja w Kaletach

Gotowa jest ścieżka edukacyjna wokół cisa Donnersmarcka. Poza podestem prowadzącym do pomnikowego drzewa ustawiono też gry terenowe oraz tablice edukacyjne.

Cis z Leśnictwa Jędrysek w kilku źródłach wymieniany jest jako najstarszy przedstawiciel swego gatunku na Górnym Śląsku. Z tego też powodu odnotowano go w literaturze. Bolesław Lubosz w "Krainie gwarków i lasów" napisał: "Kiedyś cisy były bardzo popularne na tym terenie. Zaświadczyć o tym może nawet stara piosenka balladowa z okolic Rozbarku, zanotowana przez Rogera: Wędrowała Kasia/ Wędrował Jasiek/ Wędrowali oba/ W ten cisowy lasek. Przygoda leśna skończyła się dla Kasi bardzo tragicznie, bo "szelma" Jasiek wrzucił ją do "głębiny". Ot, tragedia kochanków. Kasieńki już nie ma od wieków, a cisy tu i ówdzie przetrwały. Najstarszy, 16 metrów wysoki, rośnie na zachód od Miasteczka".

Ile ma lat?

O tym, że cis z okolic Jędryska jest najstarszym znanym na Śląsku, napisał Andrzej Czudek w książce "Ochrona przyrody w województwie śląskim". Publikację wydano w 1938 r. i wówczas w granicach Polski leżała niewielka część Górnego Śląska. Autor nie uwzględnił liczącego dziś ponad 1250 lat cisa z Henrykowa Lubańskiego na Dolnym Śląsku. Drzewo to, najstarsze w Polsce, zdetronizowało dąb Bartek. 

A ile lat ma cis z Jędryska? W materiałach Lasów Państwowych wiek drzewa najpierw oznaczono na 1200 lat, ale potem zweryfikowano na 600. Stanisław Berezowski w "Turystyczno-krajoznawczym przewodniku po województwie śląskim" podaje, że drzewo liczy 550 lat. Ponieważ książkę wydano w 1937 roku, podany w niej wiek zgadzałby się z owymi sześcioma wiekami.

Wysokość drzewa to 16-17 metrów. Za to z biegiem lat przybywa mu obwodu. Theodor Schude, który jako pierwszy je opisał, podał w "Księdze lasów śląskich" z 1906 r., że cis liczy w obwodzie 1,43 m. Andrzej Czudek w 1938 r. napisał, że obwód ma 1,65 m. Ostatnio obwód oszacowano na 2,20 m.

Dlaczego cis Donnersmarcka?

"Zaakcentować tu trzeba jednak postawę właściciela lasów świerklanieckich. Książę Donnersmarck nakazał podjęcie działań ochronnych względem leciwego cisa prawdopodobnie na wniosek książęcych leśników. Aby powstrzymać niebezpieczeństwo przechylenia się drzewa, założono na powierzchni ziemi w odległości około 1,5 m od pnia – łukowato wygiętą szynę. Miała ona przytrzymywać bryłę korzeniową cisa w miejscu wyraźnego wybrzuszenia podłoża, spowodowanego podrywaniem się ku górze korzeniami. Ponadto na drzewie umocowano linę, zakotwiczoną drugim końcem w ziemi, miała uchronić cis przed wywrotem" – czytamy w przewodniku po kaletańskich ścieżkach przyrodniczo-dydaktycznych. Po linie nie ma już śladu. Podobnie z szyną. – Usunąłem ją, bo była już niepotrzebna – powiedział kilka lat temu dziennikarzowi "Gwarka" leśniczy Marek Górecki. 

Na pielęgnację i na ścieżkę

W tym roku cis Donnersmarcka został poddany zabiegom pielęgnacyjnym, podobnie jak zabytkowe dęby w Truszczycy. Prace dofinansował Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Kalety otrzymały na ten cel przeszło 55 tys. zł.

Fundusz wsparł także budowę ścieżki, która poza walorami edukacyjnymi ma także tę zaletę, że pomaga dotrzeć do pomnikowego drzewa. Znaleźć cis Donnersmarcka kiedyś nie było łatwo. Najłatwiej trafić do niego, jadąc leśnym duktem pomiędzy Sowicami a Kaletami. Trzeba minąć Głęboki Dół, kierować się dalej w stronę leśniczówki w Jędrysku. Po prawej stronie, jeszcze przed Stanicą Donnersmarcka, zobaczymy bramkę do ścieżki dydaktycznej.

Jadąc z Kalet, najłatwiej trafić do pomnikowego drzewa, podążając za znakami ścieżki dydaktyczno-przyrodniczej od leśniczówki w Jędrysku w kierunku Tarnowskich Gór. Po minięciu Stanicy Donnersmarcka, trzeba przejechać jeszcze około 150 metrów.

Na utworzenie ścieżki przyrodniczo-dydaktycznej "Edukacja wokół cisa Donnersmarcka" Kalety otrzymały z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach dotację w wysokości prawie 17 tys. zł.

[ZT]32653[/ZT]