Z Kalet na całą Polskę

Miał radziecki Donbas Aleksieja Stachanowa, miało Zabrze Wincentego Pstrowskiego, który w 1947 roku rzucił słynne pytanie: \"Kto da więcej niż ja?\". Mało kto jednak wie, że inicjatywa bardzo popularnego w Polsce Ludowej współzawodnictwa o tytuł Brygady Pracy Socjalistycznej, zrodziła się w Kaletach.

Bicie i śrubowanie kolejnych norm pracy zapoczątkowano w ZSRR w połowie lat trzydziestych, a jego symbolem stał się górnik Aleksiej Stachanow. Od jego nazwiska przodowników pracy nazywano powszechnie stachanowcami. W Polsce Ludowej indywidualne współzawodnictwo rozwijało się pod koniec lat czterdziestych i w pierwszej połowie następnej dekady. Oficjalna propaganda określała ten ruch jako ważny czynnik w odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych, a także jako przejaw zaangażowania robotników w budowę nowego ustroju.

Po przełomie październikowym 1956 r. stachanowcy stracili na znaczeniu. Nie oznaczało to jednak końca socjalistycznego współzawodnictwa pracy, któremu nadal przydawano ważne znaczenie ustrojowe. Z indywidualnego przerodziło się w zespołowe, zarówno w obrębie poszczególnych zakładów (w ramach brygad, oddziałów, zmian), jak również pomiędzy przedsiębiorstwami w skali zjednoczenia, branży czy kraju. W 1958 roku w Kaletańskich Zakładów Celulozowo-Papierniczych Jerzy Pietrucha i Jan Musik opracowali wzorcowy regulamin rywalizacji o tytuł Brygady Pracy Socjalistycznej. Niedługo potem w wydziale workowni KZCP sformowana została pierwsza brygada, inicjująca to ogólnokrajowe współzawodnictwo. Kierował nią Jerzy Kowalski, późniejszy mistrz zmianowy.

Do spopularyzowania regulaminu i zasad kaletańskiej inicjatywy przyczyniła się ogólnopolska narada przedstawicieli przemysłu górniczego, hutniczego, chemicznego i papierniczego. Podjęły ją niemal wszystkie zakłady w kraju, a szczyt popularności osiągnęła pod koniec lat siedemdziesiątych. Do rywalizacji o tytuł i odznakę BPS mógł przystąpić zespół pracowników liczący co najmniej 5 osób (w szczególnie przypadkach dopuszczano 2 osoby). Podstawowym warunkiem było podjęcie i zrealizowanie w ciągu jednego roku dodatkowych zobowiązań. Za zdobycie po raz pierwszy tytułu brygada otrzymywała odznakę brązową, za ponowne srebrną, a za trzykrotne ? złotą. Można było się też ubiegać o miano Oddziału (Wydziału), a także Zakładu Pracy Socjalistycznej.

27 kwietnia 1978 r. ? dla uczczenia 20 rocznicy tego współzawodnictwa w KZCP ? w Kaletach odbyła się konferencja naukowa. Referaty wygłosili prof. dr hab. Jerzy Pietrucha ze Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach (ten sam, który jako pracownik zakładów zainicjował je w 1958 r.) i doc. dr hab. Kazimierz Doktor z Polskiej Akademii Nauk. "Tematyką referatów były przeobrażenia socjalistycznego współzawodnictwa pracy w procesie społeczno-gospodarczego rozwoju Polski Ludowej, zagadnienia pracy zespołowej i jej wartości w przemyśle socjalistycznym" ? relacjonował tygodnik "Gwarek".

Wysoką rangę tego wydarzenia podkreślała obecność władz województwa częstochowskiego (do którego wtedy należały Kalety), z ówczesnym I sekretarzem KW PZPR Józefem Gryglem na czele. Obecny był konsul generalnych ZSRR ? Iwan Korczma. W trakcie imprezy udekorowano sztandar KZCP złotą odznaką "Za zasługi dla województwa częstochowskiego", a na ręce Bronisława Nowakowskiego, dyrektora przedsiębiorstwa, przekazano specjalny dyplom Centralnej Rady Związków Zawodowych.

Krzysztof Garczarczyk