Doświadczyłeś nagłego, intensywnego napadu lęku, mimo że nie było ku temu żadnego powodu? Prawdopodobnie był to atak paniki. Ataki paniki występują nawet u ok. 9% populacji i w wielu przypadkach uwarunkowane są sposobem funkcjonowania. Zanim zagłębisz się w temat, musisz wiedzieć, że atak paniki nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia i może się już więcej nie powtórzyć. Są jednak osoby, które mierzą się z nimi na co dzień. Poznaj najczęstsze objawy ataku paniki i dowiedz się, jak sobie z nimi radzić.
Ataki paniki mogą przytrafić się zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Wówczas pojawia się gwałtowne, bardzo silne uczucie strachu oraz dyskomfort. Co ważne i charakterystyczne dla ataków paniki, to brak konkretnego powodu, dla którego pojawia się lęk – nie istnieje bowiem żadne realne zagrożenie ani nie determinuje tego żaden konkretny bodziec (chociażby telefon dzwoniący w środku nocy czy grupa osób mijająca nas w ciemnej uliczce).
Nagłe napady lęku powodują, że układ nerwowy pobudza nadnercza, a te z kolei uwalniają dużą ilość adrenaliny. W efekcie wywołuje to tzw. objawy somatyczne oraz symptomy psychiczne.
Objawy somatyczne (cielesne) zgłaszane przez osoby, które doświadczają ataków paniki, to między innymi:
kołatanie serca;
pocenie się;
brak tchu;
uczucie duszności;
uczucie dławienia się;
przyspieszony oddech;
ból w klatce piersiowej;
drżenie rąk;
nudności i bóle brzucha;
zawroty głowy;
mrowienie;
dreszcze lub uderzenia gorąca.
Podczas ataku paniki mówimy także o zaburzeniach psychicznych, które towarzyszą wyżej wymienionym objawom somatycznym. To między innymi:
negatywne skojarzenia;
katastroficzne myśli (w tym automatyczne myśli dotyczące śmierci);
chęć ucieczki;
uczucie obcości samego siebie (związane z utratą kontroli);
poczucie nierealności sytuacji;
ograniczona zdolność do kontaktu z otoczeniem.
Objawów ataków paniki może być więcej, gdyż są one zależne indywidualnie od każdej osoby.
Z reguły atak paniki utrzymuje się od kilku do kilkunastu minut. Jego objawy mogą jednak pozostać nawet przez 30 minut. W przypadku osób, które nie miały wcześniej doświadczenia z napadami paniki, poprawa samopoczucia może zająć kilka godzin.
Nagły napad paniki może odbić się na psychice osoby i wywołać tak zwany lęk antycypacyjny (lęk przed lękiem). Wówczas dana osoba będzie bała się ponownego ataku, a przez to zaburzone zostanie jej codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji warto skontaktować się z psychologiem.
Osoba, która kolejny raz doświadcza napadu paniki, wie już, czego może się spodziewać i w jaki sposób zareaguje jej organizm. Większy problem pojawia się w momencie, kiedy lęku napadowego doświadcza się po raz pierwszy lub jest się obserwatorem w jego trakcie. Wówczas najlepiej skontaktować się z lekarzem lub wezwać pogotowie celem ustalenia przyczyny ataku paniki. Aby złagodzić cięższy przebieg silnego lęku, warto zastosować poniższe techniki relaksacyjne.
Jeśli masz atak paniki, staraj się dodawać sobie otuchy poprzez stwierdzenia: „to przeminie”, „będzie dobrze”, „jestem w bezpiecznym miejscu”.
Natomiast, jeżeli jesteś świadkiem obezwładniającego lęku, zapewnij osobie doświadczającej napadu paniki poczucie bezpieczeństwa. Unikaj krzyku i sformułowań typu: „uspokój się”. Zachowaj racjonalne myślenie i spokojnym głosem powiedz: „będzie dobrze, nic Ci nie grozi” tudzież „jestem tu z Tobą”.
Odzyskaj kontrolę nad oddechem. Staraj się oddychać powoli i głęboko.
Jeżeli to możliwe, podejmij wysiłek fizyczny (np. trucht), który rozładuje nadmiar energii i adrenaliny, a tym samym zredukuje silny stres.
W trakcie ataku paniki nie potęguj lęku: staraj się nie myśleć o tym, co się dzieje. Zwróć uwagę na otoczenie, przechodniów, zacznij czytać coś w telefonie lub zadzwoń do najbliższych. Pomocny może się okazać zimny prysznic czy śpiewanie. W ten sposób odrzucisz katastroficzne myślenie.
Jest kilka przyczyn ataków paniki. Jak już wspominaliśmy, napad lęku występuje nawet u ok. 9% populacji, z czego są to zarówno kobiety, mężczyźni, jak i dzieci. Napady paniki pojawiają się najczęściej między 20. a 45. rokiem życia, lecz nie jest to zasadą. Lekarze z zakresu zdrowia psychicznego nie są do końca w stanie stwierdzić, co z pewnością warunkuje ataki paniki, lecz wyróżnia się trzy podstawowe przyczyny:
czynniki genetyczne;
problemy zdrowotne,
uwarunkowania środowiskowe.
W pierwszym przypadku podatność na atak paniki zależna jest od skłonności do reagowania lękiem. Nie mamy na nią wpływu, gdyż z nią się rodzimy.
Napady paniki mogą występować częściej u osób borykających się z problemami zdrowotnymi, takimi jak:
nieprawidłowe funkcjonowanie niektórych obszarów mózgu,
nadczynność tarczycy,
hipoglikemia,
choroba Wilsona,
zapalenie błędnika,
zespół posturalnej tachykardii ortostatycznej,
guz chromochłonny,
wypadanie zastawki mitralnej.
Nie tylko osoba chora może miewać atak paniki. Silny stres, zmęczenie, wypadek, przepracowanie, stosowanie substancji psychoaktywnych, zły stan zdrowia lub śmierć najbliższego członka rodziny. To kilka najczęstszych przyczyn wywołujących ataki paniki.
Obecna medycyna wie, jak radzić sobie z atakami paniki. Potwierdza to psycholog z Mikołowa, od lat zajmujący się badaniem objawów ataku paniki i wyjaśnianiem ich przyczyn. Należy jednak wspomnieć, że pojedynczych napadów lęku z reguły nie klasyfikuje się jako zaburzeń wymagających leczenia. Są jednak sytuacje, w których atak paniki zaczyna zagrażać naszemu życiu bądź zdrowiu. Tu wraca wspomniany lęk antycypacyjny, który stopniowo uniemożliwia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Mało tego – nieleczone ataki paniki mogą nawet prowadzić do depresji czy prób samobójczych. Jeśli więc mamy taką możliwość, należy zawczasu skupić się na leczeniu ataków paniki. W jaki sposób?
Wyróżniamy dwa główne sposoby leczenia ataku paniki: psychoterapia oraz leczenie farmakologiczne. Osoby borykające się z napadami paniki wielokrotnie poprawiają w ten sposób swój styl życia.
Najistotniejszy sposób radzenia sobie z zaburzeniami lękowymi to psychoterapia. Jeśli pod uwagę bierzemy napady paniki, psycholog najczęściej wykorzystuje terapię w nurcie poznawczo-behawioralnym. Jej istotnym elementem jest poznanie samego pojęcia ataku paniki, a także nauczenie się jego rozpoznawania. Psychoterapia uczy poza tym, w jaki sposób zastąpić katastroficzne myśli tymi pozytywnymi. Istotnym aspektem brania udziału w psychoterapii jest także poznanie skutecznych technik relaksacyjnych w oparciu o indywidualny charakter osoby, by móc jak najefektywniej niwelować silny lęk. Taką formę terapii stosuje m.in. poradnia ViMedic w Będzinie i Mikołowie.
W rzadkich przypadkach, gdy napady paniki stają się niebezpieczne, należy wdrożyć leczenie farmaceutykami. Wówczas, by przerwać atak paniki, stosuje się leki z grupy tzw. benzodiazepinów. Profilaktycznie na zaburzenia lękowe podaje się odpowiednio dopasowane leki przeciwdepresyjne. O tym, jaki preparat wybrać i jak z niego korzystać, decyduje lekarz psychiatra. Nigdy nie należy samemu dawkować leków, nawet jeśli ataki paniki pojawiają się często.
Zespół lęku napadowego nie powinien być lekceważony – wymaga odpowiedniego podejścia i zastosowania indywidualnych form terapii. W Polsce jest kilku specjalistów zgłębiających zaburzenia lękowe. Przykładem jest psycholog w Będzinie, zapewniający pełne wsparcie w każdej krytycznej sytuacji w życiu. Psycholog wie, jak wyglądają ataki paniki i wie, jak im przeciwdziałać. Warto zapoznać się z możliwościami jego poradni.
Pamiętaj: nagłe, silne uczucie lęku może być sygnałem, że Twoje życie wymaga zmian. Lęk nie musi wcale oznaczać, że czegoś się boisz. To może być oznaka, by zacząć dbać o higienę życia: wysypiaj się, ogranicz kawę, zacznij żyć zdrowo. Jeśli silny lęk się powtarza, a przy tym zdarzają Ci się zawroty głowy, uczucie duszności, ból w klatce piersiowej czy inne symptomy całego ciała – udaj się do lekarza bądź psychologa: to ważne.