Spraw bliskim radość
zanim będzie za późno!
zanim będzie za późno!
utylizacja odpadów
Jednym z najbardziej palących problemów współczesnego świata jest stale rosnąca ilość wytwarzanych odpadów. Edukacja ekologiczna stanowi podstawowe narzędzie w kształtowaniu świadomości społecznej w zakresie właściwej utylizacji odpadów. Co więcej, powinna mieć ona na celu nie tylko kwestię prawidłowej segregacji śmieci czy recyklingu, ale również powinna prowadzić do zmiany fundamentalnych postaw społeczeństwa wobec środowiska naturalnego. W jaki sposób edukacja ekologiczna może zatem wpływać na to, jak postrzegamy śmieci (odpady) i naszą rolę w procesie ich wytwarzania?
To, w jaki sposób społeczeństwo postrzega recykling, w istotny sposób wpływa na efektywność przetwarzania odpadów/surowców. Właściwie ukształtowane programy edukacyjne mają możliwość wywołania trwałej zmiany w postrzeganiu przez społeczeństwo zjawiska recyklingu i tego jak recykling wpływa na ochronę środowiska, a w konsekwencji pozwalają dostrzec jego mniej oczywiste aspekty, takie jak m.in. zmniejszanie ekonomicznych dysproporcji w społeczeństwie.
Zrozumienie faktu, że mamy do dyspozycji jedynie skończoną ilość surowców stanowi jeden z najważniejszych celów edukacji ekologicznej. Istotne jest również położenie nacisku na przekazywanie informacji dot. ogromnej ilości surowców niezbędnych do wytwarzania coraz to nowszych produktów, oraz znikomej – w porównaniu – ilości materiałów potrzebnych do ponownego wykorzystania już raz wyprodukowanych dóbr.
W kwestii edukacji ekologicznej szkoły odgrywają (lub powinny odgrywać) najważniejszą rolę w kształtowaniu nawyków społecznych, zwłaszcza tych związanych z prawidłową utylizacją odpadów. Programy nauczania wpływające na kształtowanie odpowiedzialności ekologicznej wśród uczniów, powinny być na bieżąco wspierane przez działania samych szkół, np. poprzez ułatwianie podejmowania przez uczniów inicjatyw, mających na celu działania proekologiczne na rzecz ich najbliższego (i nie tylko) otoczenia. Przykładem takiego działania jest zapewnienie w placówce odpowiedniej ilości (i rodzaju) pojemników na odpady, do których uczniowie mogą wrzucać segregowane przez siebie śmieci.
Od wielu lat w polskim systemie nauczania funkcjonuje tzw. Dzień Ziemi, w trakcie którego organizowane są różnego rodzaju wydarzenia proekologiczne, takie jak np. akcje sprzątania lasów, parków miejskich czy innych miejsc znajdujących się nieopodal szkół i przedszkoli. Takie inicjatywy powinny być organizowane znacznie częściej, aby umożliwić dzieciom i młodzieży dostrzeżenie nie tylko jak wiele osób wciąż nie stosuje się do praktyki odpowiedzialnego gospodarowania odpadami, ale również pozytywnego dla ich bezpośredniego otoczenia i wspólnego środowiska naturalnego skutku zaangażowania w działania prośrodowiskowe.
Kampanie społeczne stanowią obecnie jeden z najskuteczniejszych sposobów przekazywania społeczeństwu wiedzy w zakresie prawidłowych postaw ekologicznych, stopnia wykorzystania lub marnotrawienia surowców, oraz właściwego gospodarowania już wyprodukowanymi dobrami.
Istotny element edukacji społecznej w naszym kraju stanowi informowanie o wciąż zbyt dużej ilości marnowanego jedzenia, co nie tylko prowadzi do wzrostu masy wytwarzanych odpadów, ale również przyczynia się do pogłębiania problemów ekologicznych w skali globalnej - produkcja pożywienia wciąż pozostaje jednym z najbardziej energochłonnych procesów na świecie. Wyrzucanie przeterminowanej lub zepsutej żywności (np. ze względu na zbyt długie przechowywanie), nie tylko w oczywisty sposób przyczynia się do uszczuplenia stanu naszego portfela, ale również stanowi jedną z ważniejszych przyczyn marnowania surowców takich jak woda, nośniki energii czy paliwo i tworzywa, wykorzystywane w procesie transportu.
Kampanie społeczne powinny edukować swoich odbiorców w zakresie znaczenia takich terminów jak ślad węglowy, moda cyrkularna, foodsharing, czy zrównoważony rozwój. Dobrze zaplanowane kampanie mogą w pozytywny sposób oddziaływać na zmianę postrzegania określonych proekologicznych postaw - z niszowych, na modne – co możemy poniekąd zaobserwować już dziś. Zmiana podejścia społeczeństwa do tzw. second handów czy wspomnianego foodsharingu (sposobu na dzielenie się z innymi nadmiarową żywnością) związana jest w dużej mierze właśnie ze wzmożoną promocją zachowań tego rodzaju.
W obecnych czasach niewątpliwie jednym z najbardziej praktycznych i efektywnych kanałów komunikacji, a w konsekwencji najlepszym sposobem docierania do społeczeństwa z przekazem edukacyjnym w zakresie odpadów pozostaje internet. Atrakcyjnie przygotowane treści, prezentowane na platformach społecznościowych uczęszczanych przez poszczególne grupy społeczne, mają znacznie większy zasięg niż konwencjonalna forma reklamy - nie powinniśmy jednak bagatelizować tych drugich, bowiem tradycyjne ulotki czy informacje obrazkowe sprawdzą się np. w pobliżu koszy, a to m.in. z uwagi na fakt, iż sposób prawidłowego segregowania śmieci wciąż budzi wiele wątpliwości.
Nie ulega wątpliwości – edukacja ekologiczna jest bezwzględnie potrzebna i konieczna, jeśli rzeczywiście zależy nam na trwałej zmianie w zakresie szeroko rozumianej ekologii i kształtowania polityki środowiskowej. Naciski obywatelskie ze strony wyborców i konsumentów są najlepszym sposobem na to, aby zmiany ekologiczne zachodziły na najwyższych szczeblach nie tylko w samych przedsiębiorstwach, ale również w całych państwach. Uczynienie zmiany ekologicznej ekonomicznie lub politycznie opłacalnej sprawia, że zmiana ta staje się realnie możliwa.
Znaczenie właściwie prowadzonej edukacji ekologicznej jest nie do przecenienia w kontekście jakości życia przyszłych pokoleń. Do korzyści płynących z inwestowania w świadomość ekologiczną dzieci i młodzieży zaliczyć możemy nie tylko mniejszą ilość wytwarzanych odpadów, ale przede wszystkim większą świadomość konsumencką, a co za tym idzie mniejsze zużycie surowców naturalnych i wzrost wskaźnika recyklingu. Aby edukacja była jednak skuteczna, musi być prowadzona w sposób konsekwentny, przy zastosowaniu najlepszych praktyk marketingowych, oraz udziale osób powszechnie budzących szacunek i zaufanie. Edukacja ekologiczna – zwłaszcza w zakresie gospodarki odpadami – jest procesem długotrwałym i wymagającym, w związku z czym powinna być prowadzona już od wczesnych etapów edukacji, tak aby kształcenie świadomych ekologicznie pokoleń, zorientowanych na prośrodowiskowe działania i postawy było uskuteczniane już od najmłodszych lat.
Zespół EKOMED-GO
