Bobry ryją w wałach. Kalety boją się powodzi

Wycinają wiekowe drzewa, ale też kapią nory w wałach przeciwpowodziowych. ? Zielona to tykająca bomba. Jeżeli nikt z tym nie zrobi porządku, dojdzie do tragedii ? mówi Robert Kuder, prezes kaletańskiego koła Polskiego Związku Wędkarskiego.

Bobry, o których jeszcze kilka lat temu mówiono tylko z sympatią, zaczynają być poważnym problemem. Gdy w latach 90. osiedlono te gryzonie nad Małą Panwią powyżej górnego stawu w Zielonej była to sensacja przyrodnicza. Płochliwe zwierzęta niełatwo było podejrzeć, ale ludzie przyjeżdżali do Zielonej, żeby oglądać ślady ich żerowania w miejscu daleko od siedzib ludzkich. Z czasem okorowane i powalone przez bobry pnie drzew można było zobaczyć coraz bliżej siedzib ludzkich, w internecie zaczęły się pojawiać filmiki nagrane przez wędkarzy, na których obecność bobry przestały reagować. Obecność bobrów ma zalety i wady. Bobry, budując tamy, przyczyniają się do gromadzenia wody, co w czasach, gdy jej poziom coraz bardziej się obniża, ma bardzo duże znaczenie. O ile na przykład nie prowadzi do zalewania i podmywania dróg, linii kolejowych czy budynków.

Problemy z bobrami

? Pod ich zębami padają piękne, wiekowe drzewa. Niektóre pnie są tak nadgryzione, że przy większym wietrze mogą się wywrócić i kogoś przywalić. Jeszcze poważniejszym problemem są uszkodzenia wałów przeciwpowodziowych. Dlatego zwróciłem się z prośbą o pomoc do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, przedsiębiorstwa Wody Polskie oraz Nadleśnictw Świerklaniec i Koszęcin ? mówi Klaudiusz Kandzia, burmistrz Kalet.

Są sposoby, żeby zabezpieczyć drzewa przed bobrami, na przykład montując siatki. Dużo gorzej jest z zalewaniem przez nie terenów czy ryciem nor w wałach. O uszkodzeniach nad Małą Panwią czy nad stawami w Zielonej urząd informują mieszkańcy, potwierdzają je pracownicy magistratu. Najwięcej niepokojących informacji dociera od wędkarzy.

? Przy górnym stawie wał boczny jest przekopany na wylot w trzech miejscach obok siebie. W wale pomiędzy górnym a dolnym stawem, około 10 metrów od przepustu, jest bobrza nora. Nie wiadomo, jak głęboka. Różnica poziomów między zbiornikami to 5-7 metrów. Lustro wody górnego wynosi 35 hektarów. Gdyby wał strzelił domy w Zielonej są pod wodą ? mówi prezes Kuder.

? Wszyscy są zaniepokojeni. Jeżeli ktoś się nie zajmie tym problemem może dość do jakiejś tragedii. Nie raz przeżywaliśmy takie sytuacji podczas powodzi w Kaletach ? mówi burmistrz Kandzia. W 2010 r. wał w Zielonej został uszkodzony pod naporem wody, która dosłownie rozniosła kanał ulgi i znajdujące się nad nim budynki.

Ile bobrów żyje w Zielonej?

? W związku z koniecznością rozeznania stanu populacji bobrów w naszym województwie, przygotowaliśmy i realizujemy projekt "Inwentaryzacja bobra europejskiego Castor fiber na terenie województwa śląskiego". Wykonawca został wyłoniony pod koniec 2018 roku, projekt potrwa do października 2021 roku, jego efektem będzie opracowanie zawierające informacje wraz z bazą danych przestrzennych ? informuje Małgorzata Zielonka-Alker, rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach.

Informacji na temat liczebności bobrów nie ma także Nadleśnictwo Świerklaniec. Na Małej Panwi, która przepływa przez stawy jest granica pomiędzy Nadleśnictwami Świerklaniec i Koszęcin. ? Po naszej stronie zbyt dużych szkód wyrządzonych przez bobry nie ma ? mówi Wojciech Kubica, zastępca nadleśniczego Nadleśnictwa Świerklaniec.

? Biologia życia bobra, jego skrytość i nocny tryb żerowania nie pozwalają na bardzo precyzyjne określenie liczebności populacji tego gatunku. Natomiast możemy z całą odpowiedzialnością stwierdzić, że ta populacja rozwija się bardzo dynamicznie i niestety odnotowywane jest istotne zwiększenie strat i zagrożeń w infrastrukturze ? mówi Adam Chudzik, nadleśniczy z Koszęcina. Według wykonanej w ubiegłym roku inwentaryzacji podtopione przez bobry tereny w nadleśnictwie sięgnęły 80 hektarów. W samej Zielonej przekroczyły 10 ha, dla porównania jest to 70 proc. powierzchni dolnego stawu.

? Czy ktoś kiedyś słyszał, żeby auto potrąciło bobra? Stało się to jesienią ubiegłego roku w Zielonej i to w biały dzień. Tyle ich jest i nie boją się ludzi ? mówi prezes Kuder. Na odcinku 3-4 km Małej Panwi powyżej stawów w Zielonej wędkarze naliczyli ponad 10 tam bobrowych.

Wizji jeszcze nie było

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody ? Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach póki co nie oszacowało strat wyrządzonych przez bobry w Zielonej. Zaplanowano wizję terenową, ale uniemożliwiła to gruba pokrywa śniegu. ? Kiedy warunki atmosferyczne na to pozwolą służby gliwickich Wód Polskich dokonają oceny sytuacji i szacowania ewentualnych szkód oraz bezzwłocznie podejmą działania mające na celu ich likwidację. Należy jednak zaznaczyć, że kompetencją PGW WP nie jest szacowanie liczebności populacji gatunków ani też - tym bardziej ? regulacja populacji ? informuje rzecznik prasowa Linda Hofman.

Bóbr europejski jest gatunkiem chronionym, odłowienie czy odstrzał bobrów, likwidacja tam, żeremi czy jam bobrowych wymaga uzyskania decyzji środowiskowej regionalnego dyrektora ochrony środowiska. ? Gliwickie Wody Polskie wystąpią z wnioskiem o wydanie stosownych decyzji w sytuacji stwierdzenia zagrożenia powodziowego przez ten gatunek na wspomnianym terenie. Priorytetem dla gliwickich Wód Polskich jest bowiem bezpieczeństwo mieszkańców nadrzecznych miejscowości oraz użytkowników wód ? dodaje Linda Hofman.

900 zł odszkodowania

W przypadku wyrządzenia szkody przez bobry, właściciel terenu może ubiegać się o odszkodowanie w regionalnej dyrekcji ochrony środowiska. Nie dotyczy to szkód wyrządzonych na terenach będących własnością Skarbu Państwa. W ostatnich trzech latach do regionalnego dyrektora ochrony środowiska w Katowicach trzykrotnie wpłynął wniosek od osoby prywatnej dotyczący nieruchomości położnej przy rzece Mała Panew w Kaletach. W 2016 r. dwa wnioski dotyczyły 29 uszkodzonych przez bobry drzew, w 2017 r. ? 30. W sumie wartość odszkodowań wyniosła 884 zł.

Jarosław Myśliwski