Kiedy kilka tygodni temu zadaliśmy internautom pytanie, czy poparliby pomysł odbudowy pałacu w Reptach lub Świerklańcu 80 proc. odpowiedziała, że tak. Nierealne? Podobne pomysły odżywają co jakiś czas. Szczególnie Mały Wersal jest obiektem, który od lat rozpala wyobraźnię nie tylko historyków.

Jedną z osób, która zareagowała na naszą sondę internetową dotyczącą odbudowy zabytków był Bartosz Pindur, mieszkający w Tarnowskich Górach architekt. 15 lat temu razem z Anną Wolniak, dzisiaj projektantką graficzną, architektem wnętrz, wykonali projekt odbudowy pałacu w Świerklańcu. Była to ich praca magisterska na Politechnice Śląskiej.

? Kiedy przygotowywaliśmy pracę, nie było Facebooka, żadnych grup, ciężko było znaleźć informacje na temat Małego Wersalu ? mówią. ? Chociaż był internet, to nie zawsze muzeum miało maila i kontakt był utrudniony. Dlatego pisaliśmy do różnych instytucji, pomógł nam trochę Arkadiusz Kuzio-Podrucki [historyk, znawca dziejów rodu Donnersmarcków ? przyp.red.]. Podpowiedział nam, skąd wziąć dobrej jakości fotografie pałacu.

Kluczowe dla projektu okazały się 3-4 zdjęcia oraz mapa z początku XX wieku, pokazująca założenie parkowo-pałacowe, dzięki której można było określić proporcje obiektu. Godzinami oglądali te kilka zdjęć, starając się np. dojść do tego, jak był zaprojektowany dach pałacu. ? Są dwie metody odbudowy zabytków: pierwsza taka, jaką stosowano po wojnie, czyli wierne skopiowanie obiektu. W ten sposób odbudowano np. Warszawę ? mówi Ania Wolniak. W późniejszych latach zaczęto myśleć o problemie inaczej, twierdząc, że przy odbudowie warto zachować układ, kształt, ale nadać obiektowi współczesne funkcje. ? Przykładem takiej odbudowy jest starówka w Elblągu. Zachowano układ i kształt, ale w formie uproszczonej, nowoczesnej ? dodaje projektantka.

? Dobrym przykładem jest też hotel Monopol w Katowicach: została elewacja, główny hol również, ale wszystko jest już nowe, spełniające nowe wymagania i nowe funkcje ? mówi Pindur.

W swoim projekcie "nowego" Małego Wersalu poszli drugim tropem ? uproszczonym. W wyborze pomógł im fakt, że bardzo niewiele wiemy o wyglądzie świerklanieckiego pałacu. Dlatego przy zachowaniu kształtu i proporcji uprościli detale i zaproponowali nową funkcję. Zgodnie z ich projektem świerklaniecki pałac miałby być imponującym obiektem konferencyjno-hotelowym. ? Były to czasy, gdy wchodziliśmy do Unii Europejskiej. Miała to być wizytówka Śląska, gdzie władze mogą zapraszać gości z innych krajów ? opowiada Wolniak.

Zostawili rzut zewnętrzny: zachowano proporcje starego obiektu. Cały środek wymyślili na nowo, łącznie ze szklanym dachem i tarasem widokowym. ? Taką mieliśmy fantazję ? śmieje się Pindur. Nie bez powodu: pałac miał też przy okazji przyciągać turystów do Świerklańca. Taras widokowy zwiększał atrakcyjność obiektu.

Jakie były losy ich pracy?

Mieli nadzieję, że ktoś zainteresuje się pomysłem. Czy odbudową? Kiedy pytam, czy odbudowa Małego Wersalu miałaby sens, Bartosz Pindur odpowiada zdecydowanie: ? Tak.

Anna Wolniak, mówi o innym rozwiązaniu, z którym się zetknęła i jej się spodobało. ? Wyobraźmy sobie ruiny obiektu. W sąsiedztwie na szkle nadrukowano obrys tego zabytku. Kiedy staniemy w odpowiednim miejscu zobaczymy, jak kiedyś ten obiekt wyglądał.

Innym, podobnym pomysłem, o której mówią projektanci, są prezentacje laserowe. Jaki efekt można osiągnąć, wykorzystując światło, wiedzą miłośnicy mappingów, które kilkakrotnie można było oglądać także w Tarnowskich Górach. ? Aby zrobić coś podobnego w parku, potrzebne są chęci i dobry pomysł ? mówi Bartosz Pindur.

Co dzisiaj ma nam do zaoferowania park w Świerklańcu? Jak mówią projektanci, kto jest stąd, wie, że w Świerklańcu był pałac. Niezorientowany turysta w parku znajdzie co najwyżej tabliczki informacyjne ze zdjęciami. ? A czasy się trochę zmieniły, wszyscy jesteśmy "internetowi", chcemy zrobić zdjęcie, wrzucić na Facebooka, powiedzieć wow! ? mówi Ania Wolniak. Jak dodaje, przydałyby się nowe rozwiązania.

? Ale brakuje wariata, który by to pociągnął ? dodaje Pindur.

Elżbieta Kulińska