? Widać, że kominy były bardzo ozdobne, ale nie widać szczegółów. Najtrudniej odtworzyć detale architektoniczne, które się rozmywają nawet przy dużym powiększeniu archiwalnych zdjęć czy pocztówek - mówi Zbigniew Czyż, który zrobił model pałacu w Reptach Śląskich.

Repecki pałac został splądrowany w 1945 r., a potem podpalony. W 1961 r. podjęto decyzję o rozbiórce murów, choć niektóre ekspertyzy wskazywały, że są zdrowe, mocne i pałac nadaje się do odbudowy. Po budowli zostały zasypane fundamenty, kilka zdjęć i pocztówek. Ale coś jeszcze. ? Zbigniew Banaś, pasjonat ze Świerklańca podesłał mi szkic inwentaryzacyjny parteru pałacu, który sporządzono po wojnie z myślą o odbudowie i przeznaczeniu budynku na cele lecznicze. Niestety, ni stąd, ni zowąd zapadła decyzja o jego wyburzeniu ? opowiada autor modelu. Przed wykonaniem makiety Zbigniew Czyż przeprowadził kwerendę, poszukując informacji o pałacu w Reptach Śląskich. Wymiary zaczerpnął ze szkicu inwentaryzacyjnego, choć jak się okazało nie jest idealny. Mur przypałacowego ogródka na zdjęciach przylega do bryły budowli w innym miejscu niż na szkicu. ? Nie wiemy, co było za tym murem. Na jednym ze szczytów dachu była rzeźba, ale nie wiadomo jak dokładnie wyglądała. Podobnie z bardzo ozdobnymi kominami ? opowiada autor modelu.

Żeby jak najwierniej uzupełnić luki w informacjach o wyglądzie pałacu, odwiedzał inne budowle Donnersmarcków, fotografował je, a wywołanymi zdjęciami ozdabiał model. Z budynku obecnej restauracji Leśniczówka zaczerpnął wygląd okien pałacowej podmurówki, innych częściowo z Pałacu Kawalera. Stamtąd też jest herb Donnersmarcków. Na pałacu widniały daty 1893 i 1894. ? To data rozpoczęcia budowy i zakończenia, choć ta druga może dotyczyć doprowadzenia budowy do stanu surowego. W innych źródłach znalazłem informacje, że pałac został ukończony w 1898 r. ? mówi Zbigniew Czyż.Tajemniczym fragmentem pałacu była jednopiętrowa wieżyczka z tarasem otwartym w trzech kierunkach. Ponieważ otoczony murem pałacowy park pełnił rolę zwierzyńca, Zbigniew Czyż snuje przypuszczenia, że mogło to być coś w rodzaju ambony myśliwskiej lub po prostu podestu do obserwowania zwierząt.

Bardzo ciekawym elementem pałacowej wieży był zegar słoneczny. Na tarczy przedstawiono św. Jerzego z włócznią pełniącą rolę wskazówki. ? Dzięki temu można zorientować się, o której godzinie wykonano zdjęcie wieży zegarowej. Cień wskazuje na piątą ? mówi Zbigniew Czyż. ? Wypożyczeniem modelu jest zainteresowany Urząd Gminy w Świerklańcu, który chce go pokazywać zwiedzającym, podobnie jak moją makietę Małego Wersalu.

Pałac w Reptach Śląskich wybudował hrabia Guido Henckel von Donnersmarck. Autorem projektu był bawarski architekt Gabriel von Seidl, twórca wielu słynnych budowli w Monachium, m.in. Bawarskiego Muzeum Narodowego.

"Pałac powstawał etapami. Najpierw wybudowano krótsze skrzydło z charakterystyczną czworoboczną wieżą zwieńczoną barokowym hełmem. (...) Nie przesadnie bogata fasada kryła jednak pełne przepychu wnętrza. W wielkim salonie gościnnym znajdował się marmurowy kominek. W jadalni wyróżniał się bogato zdobiony kredens, wkomponowany w rzeźbioną boazerię. W pokoju błękitnym znajdowały się portrety hrabiego (późniejszego księcia) Guido oraz jego synów. Wrocławska firma Martina Kimbela była odpowiedzialna za urządzenie i wystrój sali balowej. W 1916 r., po śmierci księcia Guido, pałac wraz z majątkiem odziedziczył hrabia Kraft. W 1922 r. wzdłuż granic parku została wytyczona granica II Rzeczypospolitej i Niemiec. Pałac i park znalazły się po polskiej stronie granicy" ? napisał dr Arkadiusz Kuzio-Podrucki w artykule, który ukazał się w kwietniu 2012 r. w "Gwarku".

Podczas II wojny światowej w pałacu znajdował się lazaret dla rannych żołnierzy. Koniec wojny przyniósł kres świetności rezydencji. Ruiny wysadzono kilkanaście lat później. W dobrym stanie zachowały się pałacowe fundamenty, które kryją się pod łąką przy budynku Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji "Repty Śląskie".

Jarosław Myśliwski