Z Tarnowskich Gór na Pustynię Błędowską. Propozycja na wakacyjny wypad

Kręcono tu zdjęcia do teledysku "Nie ma wody na pustyni" zespołu Bajm i ekranizacji "Faraona" Bolesława Prusa. W latach 20. XX wieku jedna z grup wycieczkowych uległa na Pustyni Błędowskiej fatamorganie.

Trudno to sobie wyobrazić, ale w miejscu, gdzie obecnie są pustynne piaski, rósł kiedyś las. Drzewa poszły pod topór, gdy odkryto w okolicach Olkusza rudy ołowiu i srebra. Jedna z legend opowiada, że stukot narzędzi drążących korytarze gwarków przeszkadzał diabłu, który postanowił zasypać kopalnie piaskiem. Udał się po niego na plażę Morza Bałtyckiego. Gdy wracał, wielki worek zaczął mu ciążyć, obniżył lot, zahaczył o krzyż wieży kościoła w Kluczach, rozdarł płótno i zawartość tobołka się wysypała.

W rzeczywistości piaski i żwiry znajdowały się tu od milionów lat. Sprzyjające warunki spowodowały, że wyrosła na nich roślinność. Jednak od XIII wieku wraz z rozwojem górnictwa kruszcowego i hutnictwa rozpoczął się wyrąb lasów na masową skalę. Eksploatacja górnicza doprowadziła też do obniżenia poziomu wód. Wycinka drzew naruszyła cienką warstwę ubogiej gleby i powstała pustynia. Doszło do czegoś, co dzisiaj nazywane jest katastrofą ekologiczną. Szacuje się, że tereny pustynne obejmowały obszar nawet 150 km kw.

Pustynię Błędowską zaorano i obsadzono

Ludzie doprowadzili do powstania Pustyni Błędowskiej i o mało co jej nie zniszczyli. Unoszony przez wiatr piasek miał przeszkadzać rolnikom i właścicielom ogrodów. Dlatego w latach 50. XX wieku część pustyni zaorano i obsadzono wierzbą ostrolistną oraz sosną. Zanikaniu obszarów pustynnych sprzyja także podnoszenie się poziomu wód. Dzisiaj część południowa pustyni jest niemal całkowicie zarośnięta. Ta, gdzie nie ma roślin, została objęta programem ochrony, wspartym z programu Life+, ze środków Unii Europejskiej oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska.

Fatamorgana i burze piaskowe

Na jednej z tablic przy punkcie widokowym Róża Wiatrów znajdziemy informację, że do niedawna na Pustyni Błędowskiej można było obserwować zjawiska charakterystyczne dla naturalnych pustyń, jak fatamorgany czy burze piaskowe.

Fatamorganę mieli oglądać uczestnicy wycieczki, która przyjechała tu w maju 1924 r. Grupa uczestników kursów nauczycielskich z Krakowa, razem z botanikiem prof. Kazimierzem Piechem miała zobaczyć oddaloną od nich o około 2 kilometry lekko falującą taflę jeziora. Dopiero gdy podeszli bliżej, miraż zniknął. Prof. Piech opisał to potem w czasopiśmie "Kosmos".

Ziąb na Pustyni Błędowskiej

Afrika Korps na Pustyni Błędowskiej

Pustynne piaski koło Błędowa polubiło wojsko. Przed wojną polscy lotnicy z 2 Pułku Lotniczego z Krakowa strzelali i bombardowali rozstawione tu tarcze i makiety samolotów. W czerwcu 1939 r. doszło do tragicznego wypadku, rozbił się PZL-23 Karaś, a załoga zginęła.

W piaskach pustyni testowali swoje wozy żołnierze Afrika Korps przed wyjazdem do Afryki. Potem terenem zainteresowało się Luftwaffe. Lotnicy doskonalili swoje umiejętności strzeleckie na samolotach, które startowały z lotniska Udetfeld w Pyrzowicach. Według informacji wywiadowczych polskiego podziemia na tej pustyni miały odbywać się próby rakiet V1 lub V2, które wystrzeliwano z poligonu "Schendek", czyli Zendek niedaleko Tarnowskich Gór.

Po wojnie na Pustynię Błędowską wrócili polscy żołnierze. Teraz szkolą się tutaj spadochroniarze z 6. Brygady Powietrzno-Desantowej w Krakowie. W 1999 r. przeprowadzono  manewry NATO w ramach Cooperative Bear`99.

Róża Wiatrów

Z Tarnowskich Gór na Pustynię Błędowską jest około 65 km. Zwykle zwiedzanie zaczyna się od punktu widokowego Róża Wiatrów, Czubatki lub Wzgórza Dąbrówka. Łatwo znaleźć je na mapach Google. Pierwsze z miejsc to kompleks altan, podestów oraz molo, a także tablice z informacjami o bogactwie przyrodniczym i historii pustyni. Wiosną i latem przyjeżdżają tu także food trucki, oferując potrawy i desery z różnych stron świata. Tutaj odbywają się imprezy kulturalne, turystyczne czy sportowe.

Więcej informacji na pustyniabledowska.pl

Czytaj też:

Szron na głowie, a w sercu maj. Uniwersytet Trzeciego Wieku w Tarnowskich Górach

Z Tarnowskich Gór do Rzymu. Pieszo lub na hulajnodze: potrzebujemy renesansu

[ZT]42077[/ZT]