Odważnym szczęście sprzyja

O tym, że odważnym szczęście sprzyja, wiedzieli też pewnie górnicy kopalni Fryderyk i dlatego jednemu z ponad 300 szybów tej kopalni nadali imię bogini szczęścia Fortuny, choć rezultaty ich pracy były bardziej wynikiem ich fachowej wiedzy niż samego szczęścia.

Szyb o nazwie Fortuna wybito w 1803 r. na głębokość 47 m podczas budowy podziemnego chodnika odwadniającego zwanego przekopem Redena. Prowadzono go z południa od szybu Reden przy ul. Skośnej, pod cmentarzem przy kościele św. Anny i parkiem Miejskim w kierunku Wzgórza Redena przy ul. Opolskiej. Do tego miejsca doprowadzono w tym samym roku od Strzybnicy sztolnię Boże Wspomóż, a przekop dotarł pod wzgórze trzy lata później. Tym osiągnięto cel, jakim było odwadnianie całej kopalni w jednym miejscu przy użyciu tylko dwóch zamiast, jak poprzednio, 8 maszyn parowych.

Podczas budowy fragment przekopu przy szybie Fortuna odwadniano kołowrotem ręcznym ustawionym nad szybem. Po jego zaślepieniu, żaden ślad na powierzchni po nim nie pozostał, ale zlokalizować go można. Znajdował się przy skrzyżowaniu ul. Kardynała Wyszyńskiego i ul. Wyspiańskiego. Jest tam klomb porośnięty krzewami i trawą. Otoczenie go niskim murkiem z czerwonych cegieł nie było, więc bezsensowne, bo nie jest dokładnie znana rozległość komory podszybia.

Od szybu Fortuna prowadzono przekop 240 m na północny-zachód do szybów Bergtrost z maszyną parową napędzającą pompy odwadniające i Pomocniczego, który zgłębiono pomiędzy ulicami Wyspiańskiego i Sawina. Przy tej drugiej istnieje duża hałda. Usypano ją głównie podczas wydobywania w tamtym rejonie rudy żelaza na przełomie XIX i XX w. Jednak jej początek dało w 1794 r. wydobycie galeny szybem Isop.

Hałda wysoka na 6-8 m, zajmuje powierzchnię ok. 4000 m kw. i jest oryginalnym artefaktem pogórniczym. Na starych mapach opisywano ją jako Sawina lub Sabina. Oba słowa to nazwy gatunku jałowca rzadkiego w Polsce tak, jak górnicza hałda w centrum miasta.

Mieczysław Filak