Zamek kryty papą. Mamy taki zabytek w Tarnowskich Górach. Czy zdąży doczekać się lepszych czasów?

Nie wygląda na miejski zamek, ale nim jest. Niestety, nie wiadomo, jak wyglądał, gdy wybudowano go w XVI wieku. Szkoda, że niszczeje. Czy zdąży doczekać lepszych czasów?

W XVIII wieku rzut budowli miał kształt litery L, a prawdopodobnie już wtedy był po przebudowie. Nie ulega wątpliwości, że widoczna na zdjęciu lewa część budynku, to późniejsza dobudówka. Fot. Jarosław Myśliwski

Budowla jest wpisana do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa jako dawny zamek, obecnie dom mieszkalny. Ale o miejskiej warowni w Tarnowskich Górach niewiele wiadomo. Wzniósł go w 1575 roku margrabia Jerzy Fryderyk Hohenzollern. "Pierwotnie był to założony na planie prostokąta, piętrowy budynek z wieżą oraz dwoma pomieszczeniami i sklepioną sienią" – napisała Zofia Krzykowska w "Historii Tarnowskich Gór".

Teraz obiekt stojący przy ul. Zamkowej 12,  po licznych przebudowach, wygląda jak jednopiętrowa, wolnostojąca kamienica. Wyobraźnię rozpala to, jak tarnogórski zamek mógł wyglądać w XVI wieku.

Warownię uwiecznił Friedrich Bernhard Werner na narysowanej, jak zakładają historycy, w 1766 r. weducie. Problem w tym, że autor najprawdopodobniej, chcąc podkreślić znaczenie niektórych budowli, w tym zamku, popuścił wodze fantazji. Historycy zaznaczają, że widok zamku przedstawiony na miejskim pejzażu nie odpowiada – nieco późniejszym – planom tego budynku.

 W 2017 r. Zbigniew Czyż wykonał makietę zamku w skali 1:87. – Sięgnąłem do planu miasta z 1797 r., gdzie rzut budowli ma kształt litery L. Najprawdopodobniej już wtedy zamek był po przebudowie, bo na planie budynku z 1930 roku widać różnicę w grubości murów. Założyłem, że te najgrubsze pochodzą z najstarszego okresu istnienia budowli – powiedział wtedy "Gwarkowi". Ocenia, że jego model jest zgodny z pierwotnym wyglądem zamku co najmniej w 50 procentach.

Zbigniew Czyż, który jest zwolennikiem odbudowy zamku, uważa, że wiele informacji zawierają mury ukryte obecnie pod tynkiem oraz fundamenty. Po ich odsłonięciu może okazać się, jaki miały pierwotny kształt, gdzie budowla była oszkarpowana, jaki kształt miały okna itd. – Ponieważ zamek zbudowano 50 lat po domu Sedlaczka, to może i strop na piętrze jest podobny i pokryty polichromią? – uważa Zbigniew Czyż.

Kilka lat temu Zbigniew Czyż wykonał model tarnogórskiego zamku. Czy tak na początku wyglądała budowla? Autor uważa, że makieta jest co najmniej w 50 procentach zgodna z ówczesnym wyglądem miejskiej warowni. Fot. Jarosław Myśliwski

Budowlę, by uchronić ją przed ruiną, trzeba wyremontować. Być może wtedy zdradzi ona co nieco ze swojej historii. A tak w ogóle nie jest chlubą dla miasta mieć zamek kryty papą.