Radzionków. Konkurencyjne pomniki nieznanych żołnierzy

Dwa groby nieznanego żołnierza istnieją w Radzionkowie i w Rojcy. Dlaczego w jednym mieście dwa pomniki poświęcone tym samym osobom? Wszystko na to wskazuje, że chodziło o różnice w poglądach politycznych. Oba pomniki łączy osoba kamieniarza, który je wykonał – Tomasza Paczuły.

Artykuł archiwalny Jarosława Myśliwskiego, opublikowany w Gwarku w lipcu 2007 r.

Pierwszy powstał Grób Nieznanego Żołnierza przy kościele Św. Wojciecha. Decyzja o jego wybudowaniu zapadła w lipcu 1929 roku, miał upamiętniać poległych radzionkowian podczas I wojny światowej. Już sam pomysł wzbudził kontrowersje i polemiki. Poświęcenie pomnika zaplanowano na 4 sierpnia 1929 roku, w rocznicę wybuchu wojny. W lipcu 1929 roku do katowickiej Kurii Biskupiej wpłynęło pismo starosty tarnogórskiego Władysława Bocheńskiego, którego treść cytuje Jarosław Wroński w opracowaniu “Kaplice, krzyże, figury. Mała architektura sakralna Radzionkowa i Rojcy”.

Starosta napisał: “(...) Biorąc pod uwagę, że podobne pomniki buduje się wyłącznie na terenie Śląska Opolskiego przez organizacje nacjonalistyczne, a ponadto stanowią pamiątkę monarchizmu niemieckiego, tj. władzy zaborczej na Śląsku, ludność miejscowa podobny fakt uważa za prowokację i przyjęła do wiadomości z oburzeniem, gdyż nie może zrozumieć, żeby w Radzionkowie po upływie 7 lat przynależności do Polski miał stanąć pomnik przypominający wiekową niewolę Polski, tembardziej, że nie udało się to miejscowym niemcom za czasów niemieckich, aczkolwiek go projektowali. Ze wzglądu na ewentualną możliwość zakłócenia spokoju publicznego w czasie całej imprezy, zwracam się do Przewielebnej Kurii z apelem o niedopuszczenie do wybudowania pomnika i wpłynięcia w tym kierunku na księdza proboszcza Knosałę.”

- W podobnym tonie zwracał się do Kurii Biskupiej wojewoda śląski, dodając, że inicjatywa księdza proboszcza Knosały jest jego odpowiedzią na projektowany w Radzionkowie Kopiec Marszałka Piłsudskiego. Ks. dr Knosała odpowiedział, że pomnik na cześć poległych na wojnie parafian powstał na życzenie ich krewnych, którzy sfinansowali jego budowę – mówi Jarosław Wroński.

Dokładnie nie wiadomo, ilu Radzionkowian pomnik upamiętnia. Według źródeł parafialnych na wszystkich frontach I wojny światowej zginęło około 500 wiernych z parafii radzionkowskiej. Z danych Urzędu Stanu Cywilnego w Radzionkowie wynika, że z wojny nie powróciło 229 osób. Wewnątrz symbolicznego grobu, tuż pod kamiennym krzyżem, znajduje się ziemia z pola bitewnego spod Verdun. Pierwotnie na pomniku znajdowała się tablica z napisem: “Naszym na wojnie światowej poległym mężom – ojcom – synom – braciom”. Poza tym elementem pomnik zachował się tak, jak go wybudowano. Biorąc pod uwagę emocje, które towarzyszyły    jego powstaniu i późniejsze naciski, by go zlikwidować, trzeba przyznać, że historia obeszła się z nim bardzo łagodnie.

Pod patronatem gen. Ziętka

- Jak podaje kronika parafialna, w uroczystości poświęcenia pomnika nie uczestniczył żaden przedstawiciel władz gminnych oraz organizacji prorządowych – mówi Jarosław Wroński. Za to kilka lat później pod patronatem starosty Pawła Mierzwy, posła Emila Gajdasa i Jerzego Ziętka, które wtedy był naczelnikiem Radzionkowa, powstał Grób Nieznanego Żołnierza na cmentarzu w Rojcy. Na cokole znajduje się napis: “1914-1918 CZEŚĆ POLEGŁYM 1919-1921”. Pomnik poświęcił 11 listopada 1936 roku ks. proboszcz Edward Pawlak.

Oba pomniki wykonał Tomasz Paczuła - właściciel sklepu z wyrobami cementowymi i kamieniarskimi. Niewielka, nieco skorodowana tabliczka z nazwą wytwórcy znajduje się do dzisiaj na jednej z kolumn pomnika przy kościele św. Wojciecha. Z drugiej strony świątyni znajduje się grób Tomasza Paczuły i jego żony Anny.

Czytaj też:

Ptaszniki w Radzionkowie. Bliskie spotkania z Zosią

Tancerze z Rock Time z Kalet. Dwie pary na podium

Pączki z pistacją, są też z krupniokiem [FOTO]

[ZT]47817[/ZT]