Tarnowskie Góry. Znikający herb i wędrujący zegar

Opowieść o herbach znajdujących się na fasadzie tarnogórskiego dworca kolejowego można by nazwać opowieścią o znikającym herbie i wędrującym zegarze. Chociaż niezbyt często zmieniał się wygląd ogólny budynku, tak nader często zmieniał się widok samej fasady, a dokładnie tego, co na niej umieszczono.

Artykuł archiwalny Arkadiusza Kuzio-Podruckiego, opublikowany w Gwarku w sierpniu 2008 r.

W Tarnowskich Górach najbardziej znane są herby na fasadzie miejskiego ratusza. Nieco starsze są te umieszczone na budynku dworca kolejowego.

Najważniejsze fakty związane z dziejami tego budynku zamieścił w monografii miasta „Historia Tarnowskich Gór” (Tarnowskie Góry 2000, s. 202) – Józef Moszny, opisując dzieje kolei żelaznej w naszym mieście:

„…W latach 1884-1888 wybudowano nowy budynek dworca w stylu neorenesansowym (…) i zastąpiono oświetlenie gazowe budynku dworca i wszystkich rozjazdów światłem elektrycznym. Koszt tych robót wyniósł 5 730 000 marek, a gmach dworca oddano do użytku 10 października 1888 roku. Autorem projektu był wrocławski architekt B. Hönsch. W latach sześćdziesiątych XX wieku przebudowano jego wnętrze…”.

Uwaga, że sam budynek nie ulegał częstym zmianom nie odnosi się do wyglądu samej fasady. Na reprezentacyjnej stronie dworca od wejścia głównego znajdują się trzy herby.

Po prawej historyczny herb miasta - nadany przez margrabiego Jerzego Fryderyka von Ansbacha w 1562 r. - niemalże identyczny z tym na fasadzie tarnogórskiego ratusza. Po lewej herb Wrocławia. Fakt umieszczenia tego właśnie herbu wynikał zapewne stąd, że to tam znajdowały się władze śląskiej prowincji, w granicach której leżały także Tarnowskie Góry.

Natomiast pośrodku… i tu zaczyna się historia o zmianach i wędrówkach. Najstarsze zachowane zdjęcia i widokówki z przełomu XIX i XX wieku z wizerunkiem dworca niestety nie pozwalają stwierdzić, jaki dokładnie znajdował się tam herb. Można się domyślać, że skoro tarnogórska kolej na kilka lat przed budową dworca stała się instytucją państwową – prusko-królewską - to na honorowym miejscu budynku widniał herb państwowy, czyli Królestwa Prus, podobnie zresztą jak na pieczęciach Królewskich Pruskich Kolei Państwowych (KPEV).

Orzeł pruski, orzeł polski

Chociaż zdjęcia są czarno-białe, można stwierdzić, że podobnie jak na ratuszu herby nie były barwne. Nad wejściem głównym znajdował się zegar.

Na widokówce z czasów międzywojennych można dostrzec, że miejsce pruskiego orła zajął orzeł polski, biały na ciemnym tle. Sugerowałoby to, że herb ten wyróżniał się od pozostałych i był kolorowy, czyli biały orzeł na czerwonym tle.

O kilkanaście lat późniejsza widokówka z czasów okupacji pokazuje pierwszą przeprowadzkę dworcowego zegara. Znad wejścia głównego „awansował” i znalazł się w miejscu środkowego herbu. Na zdjęciu z 1954 r. widać, że zegar pozostał na swym miejscu, ale sąsiednie herby skryły się pod wizerunkami - ówcześnie uznawanych za najważniejszych myślicieli ludzkości - Karola Marksa i Fryderyka Engelsa.

Najznaczniejszą zmianą wyglądu była przebudowa w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Zmieniono wygląd hali głównej. Wygląd zewnętrzny zdominowało szerokie wejście, całkowicie różniące się stylowo od samego budynku.Współcześnie można na fasadzie dworca dostrzec trzy herby i zegar – prawie jak u zarania dziejów budynku – ale pośrodku widnieje polski herb państwowy, a zegar ze wskazówkami zastąpił elektroniczny z wyświetlanymi cyframi.​

Czytaj też:

Tarnowskie Góry. Czytelniczki rozpoznały, kto jest na maszkaronie

Czterdziestolatek z Żyglina [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Tarnowskie Góry. Różę nazwaną Gwarek wyhodowano w Lasowicach

[ZT]43122[/ZT]